Σεμινάριο

Το σώμα μέσα από την ψυχολογία και την τέχνη

Περιγραφή της Ημερίδας

Η λέξη "σώμα" στο Όμηρο αναφέρεται μόνο στο νεκρό σώμα. Όταν ο ποιητής αναφέρεται σε σώμα ζωντανού χρησιμοποιεί τις λέξεις δέμας, χρώς, μέλεα, γυῖα. Εξ ορισμού το ουσιαστικό αυτό περνάει αμέσως στην ουσία της έννοιας που ενσαρκώνει: Το σώμα είναι το πεπερασμένο περίβλημα, το ρούχο της ζωής. Το σώμα γερνάει, πονάει, γεννάει, ματώνει, κάνει έρωτα, μεταβάλλεται και αλλοιώνεται, φθείρεται και πεθαίνει, απασχολεί τη φιλοσοφία, την ψυχολογία, την ιατρική, την τέχνη αλλά γίνεται και τέχνη.

Το ένα σκέλος του σεμιναρίου θα επικεντρωθεί σε μια σύντομη αναδρομή της ιστορίας της απεικόνισης του σώματος στις εικαστικές τέχνες και στο σώμα ως τέχνη, ως φορέα πραγματοποίησης καλλιτεχνικών ιδεών και ως μέσο δημιουργικής ή καταστροφικής χειρονομίας. Ήδη από τον περασμένο αιώνα το σώμα επαναπροσδιορίστηκε, αντικειμενοποιήθηκε και εκτός από θέμα απεικόνισης μεταμορφώθηκε το ίδιο σε επιφάνεια ή μέσο καλλιτεχνικής δημιουργίας, έγινε το ίδιο τέχνη. Συνδέθηκε με τις τεχνολογικές εξελίξεις, τις μηχανές, τις ρομποτικές και υβριδικές κατασκευές, τρυπήθηκε, του τοποθετήθηκαν εμφυτεύματα, κρεμάστηκε από γάντζους και αιωρήθηκε στο κενό, ταλαιπωρήθηκε και βασανίστηκε, ακρωτηριάστηκε και χειρουργήθηκε, έγινε cyborg, ντύθηκε με ωμές μπριζόλες ή δάνεισε το λίπος του για να κατασκευαστούν σαπούνια και ονομάστηκε πρωτοποριακό, μεταμοντέρνο, τέχνη.

Καλλιτέχνες όπως η Ορλάν, ο Stelarc ή οι Aziz + Cucher θέτουν το σώμα στην καρδιά της προβληματικής της τέχνης. Είναι οι πλαστικές χειρουργικές επεμβάσεις, η κακοποίηση και η άσκηση βίας στο σώμα, στο ίδιο το σώμα του καλλιτέχνη από τον εαυτό του, τέχνη; Πως διαμορφώνεται η έννοια του σώματος κοινωνικά, οικονομικά, πολιτισμικά; Είναι η ‘σαρκική τέχνη’ μια ακρότητα ή ένας ‘νέος’ τρόπος έκφρασης αφού πλέον όλα έχουν ήδη ειπωθεί και διατυπωθεί με τα ‘παραδοσιακά’ ή ‘συμβατικά’ μέσα;

Εμπίπτει στη δικαιοδοσία της Κοινωνιολογίας και της Ψυχολογίας η αντιμετώπιση του σώματος ως καλλιτέχνημα, ως ένα νέο είδος καμβά;

Ο Foucault πιστεύει πως η μοντέρνα εξουσία δεν καταπιέζει αλλά κατασκευάζει πραγματικότητες. Με τον τρόπο αυτό η ανάγκη για έλεγχο και καταστολή μειώνονται στο βαθμό που ο αποκλείνων φροντίζει να αυτό διορθώνει την συμπεριφορά του δίχως (την βίαιη)  εξωτερική επιβολή. Ο Foucault  ονόμασε την τάση αυτή της μοντέρνας εξουσίας Πανοπτισμό, ενώ στην ανάλυσή του εμπνεύστηκε από το περίφημο σχέδιο για ιδρύματα εγκλεισμού του  Bentham,  το Πανοπτικόν.

To Πανοπτικόν υπήρξε ένας ευφυής σχεδιασμός που προκαλούσε την αίσθηση στον κρατούμενο ότι ήταν ορατός από  το  βλέμμα ενός  και μόνο φύλακα. Με τον τρόπο αυτό ο κρατούμενος αυτό ρύθμιζε την συμπεριφορά του,  δίχως να υπάρχει ανάγκη για βίαιη επιβολή.

Η Μοντέρνα εξουσία κατασκευάζει την πραγματικότητα του σύγχρονου ανθρώπου μέσα από τον κυρίαρχο (dominant)  λόγο για τα πράγματα (discource). Μια από τις κορυφαίες αφηγήσεις (narratives) της εποχής μας είναι η αφήγηση για το  σώμα, όχι το σώμα στην βιολογική του διάσταση αλλά το ενδεχόμενο (σώμα) , το σύνολο των πιθανοτήτων που επενδύεται με προσδοκίες και φαντασιώσεις ευτυχίας και που εντέλει προσδιορίζει την αυτοεικόνα και σε μια ευρύτερη προοπτική την αυτοαξία μας.

Το ενδεχόμενο  σώμα νοηματοδοτείται ως ο χάρτης (map) που σκιαγραφεί αλλά δεν αναπαριστά το πλήθος των δυνατοτήτων της περιοχής (territory). Είναι ο ιδρώτας,  ο κάματος αλλά και συχνά η φαρμακευτική βοήθεια που θα συνδέσει τον χάρτη με την περιοχή,  για να λάβει σάρκα και οστά το σχέδιο. Τούτη η μακρά και επώδυνη διαδικασία είχε επί μακρόν  συνδεθεί με τον ιδιότυπο ναρκισσισμό του καθρέφτη των γυμναστηρίων, και ήταν παραδοσιακά μοναχική και μονωμένη στα  στενά  όρια τους.

Οι κοινωνικές νόρμες που οριοθετούν την κανονικότητα του σώματος είναι πλήρως εσωτερικευμένες, απλές, προφανείς, εύληπτες και κατανοητές. Τόσο απλές που μπορούν να γίνουν διαφημιστικό μήνυμα, slogan ή mouth to mouth marketing.

 Μια ερώτηση όπως , "Τι είναι αυτό που σε οδηγεί στο γυμναστήριο" αρκεί για να προκαλέσει την έκδηλη απορία στο βλέμμα και το μειδίαμα στα χείλη των ανθρώπων.

–Τι είδους ερώτηση είναι αυτή. Αφού είναι όλοι τους εδώ…

Και είναι πραγματικά όλοι παρόντες, ακόμη και όσοι ως απόντες γίνονται σύμβολα του Κοινωνικού νου πως ορίζει τι πρέπει να γίνει και πώς γίνεται. Οι άνθρωποι τραβούν τον συλλογικό δρόμο προς την ευτυχία δίχως να χρειάζονται πια τη- φυσική- παρουσία του υποβολέα να υπενθυμίζει πως τα αγαθά κόποις κτώνται. Το γνωρίζουν πολύ καλά από μόνοι τους.

Χρήσιμες πληροφορίες:

Δίδακτρα Σεμιναρίου

Δίδακτρα: 20€, Φοιτητές: 15€,   Άνεργοι: 15€, Κάτοχοι Ετήσιας Κάρτας Σεμιναρίων του ΑΙΕ: Δωρεάν

Παρέχονται:

• Σημειώσεις  
• Βιβλιογραφία
• Βεβαίωση
• Επιπλέον Πιστωτικές Μονάδες: 2

Τι είναι οι πιστωτικές μονάδες;

Από τον Ιανουάριο του 2013 το Ανοικτό Ίδρυμα Εκπαίδευσης, καθιερώνει μια ακόμα παροχή για όλους όσους συμμετέχουν στα δια ζώσης σεμινάρια και τις Ημερίδες.

Κάθε σεμινάριο, εκτός από τις σημειώσεις σε έντυπη μορφή, το εκπαιδευτικό υλικό και την έκπτωση στην αγορά των βιβλίων, θα προσφέρει συγκεκριμένες πιστωτικές μονάδες, τις οποίες μπορείτε να εξαργυρώνετε σε εκπαιδευτικές υπηρεσίες ως εξής:

• Με τη συγκέντρωση 10 πιστωτικών μονάδων, επιλέγετε και παρακολουθείτε, εντελώς δωρεάν, ένα δια ζώσης, σεμινάριο ή ημερίδα της επιλογής σας.
• Με τη συγκέντρωση 20 πιστωτικών μονάδων, επιλέγετε και παρακολουθείτε, εντελώς δωρεάν, ένα e-learning, σεμινάριο της επιλογής σας.
• Με τη συγκέντρωση 50 πιστωτικών μονάδων, επιλέγετε και παρακολουθείτε, εντελώς δωρεάν, ένα ταχύρρυθμο e-learning πρόγραμμα της επιλογής σας.

Επικοινωνία

Για να παρακολουθήσετε το σεμινάριο είναι απαραίτητη η δήλωση συμμετοχής

Πληροφορίες - Εγγραφές:

• Τηλέφωνο: 210-3846930 (Δευτέρα έως Παρασκευή: 11:00-21:00)
• e-mail: ΕΝΤΥΠΟ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ
• sms: 698 68 09 035 (ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ e-mail ΚΑΙ ΤΙΤΛΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ)